Het Vogeleiland, onderdeel van het rijksmonumentale Rijsterborgherpark in Deventer, heeft zijn naam natuurlijk te danken aan de vogels. Niet alleen wilde vogels weten het eiland te vinden, ook worden er diverse soorten siervogels gehouden. In deze serie belichten we de verschillende vogelsoorten. In deze aflevering maken we kennis met de pauw, de koning van Het Vogeleiland.
Poepen in de tuin van Jan Jozef
Op Het Vogeleiland voert de pauw bij wijze van spreken alleenheerschappij. Dat past eigenlijk wel goed bij hem, met zijn voorname uitstraling en het verenkroontje op zijn kop. Het gezegde luidt niet voor niets: zo trots als een pauw! Onze pauw heeft een bijzondere geschiedenis. Jaren geleden streek hij neer in de uitgestrekte tuin van een zekere Jan Jozef te Schalkhaar. Waar hij vandaan kwam, is een raadsel. Jan Jozef gaf de pauw goed te eten. Dat was heel vriendelijk, maar niet zo slim. De pauw had het er enorm naar zijn zin. Luidkeels bracht hij zijn dankbaarheid tot uitdrukking en poepte dagelijks het terras van Jan Jozef onder. Dat was ook niet zo slim van de pauw, want zelfs voor de allergrootste dierenvriend is de maat een keer vol. Gelukkig bood Het Vogeleiland uitkomst!
Mythologie en geschiedenis van de pauw
De pauw komt van oorsprong uit Azië. Er zijn twee soorten te onderscheiden. De grone pauw heeft zijn roots in Indochina liggen. De blauwe pauw komt voor in India en op Sri Lanka. Die blauwe soort is de meest gangbare. Zo’n 4.000 jaar geleden komt de pauw via Mesopotamië in Europa terecht. Hij wordt gehouden om zijn prachtige verenkleed, maar ook als culinair statussymbool. Vanwege zijn imponerende verschijning speelt de pauw in heel wat mythologische en religieuze verhalen en legendes een rol. Van het Hindoeïsme tot de Oude Grieken. Van het Christendom tot de renaissanceschilders. De pauw blijft tot de verbeelding spreken. Misschien wel het bekendste voorbeeld is het logo van de Amerikaanse omroep NBC. Een vlindersoort dankt zijn naam aan de fraaie ‘ogen’ in de staartveren van de pauw: de dagpauwoog.
Pronken als een pauw
Het is ronduit spectaculair als de mannetjespauw zijn staartveren opzet. Dat doet ‘ie om indruk te maken op de vrouwtjes. Op Het Vogeleiland zijn geen vrouwtjes te bekennen. Bij tijd en wijle smeert onze pauw hem daarom en kun je hem aan de overkant van de Singel zien paraderen. Hij brengt de staartveren met een zwiepende beweging overeind. Met een lichte siddering van de veren kan de pauw ook nog eens een typisch ruisende geluid maken. Omstreeks augustus valt de pauw in de rui, Ze vernieuwen hun hele verenpak, inclusief de staartveren. De pauw kan makkelijk 25 jaar oud worden. Pas als ze zo’n zes jaar oud zijn, bereiken de staartveren hun volwassen lengte. Het pronken met de veren is niet uniek voor pauwen, sommige duivensoorten beheersen het kunstje ook.
Bonte pauwen en witte pauwen
Door gerichte kweek zijn er verschillende varianten van de pauw ontstaan. Onze pauw is een bonte; met een groot wit veerveld op de rug en wit in de vleugels. Kasteel Staverden op de Veluwe heeft als bijnaam De Witte Pauwenburcht. Rond 1300 liet Graaf Reinald I van Gelre daar een kasteel bouwen. Hij woonde daar amper, want het was zijn jachtslot. Het beheer en de verdediging van de burcht was een taak van de leenmannen. Zij hadden ook de plicht om witte pauwen te houden. De staartveren werden gebruikt om de helm van de graaf te sieren. Nog steeds worden op Staverden witte pauw gekweekt. De veren gaan tegenwoordig symbolisch naar de Commissaris van de Koning in Gelderland.
Pauwenverblijf op het Vogeleiland Deventer
Een van de dierenverblijven op Het Vogeleiland heeft de naam Pauwenverblijf. En inderdaad, bij het ontwerp heeft de pauwenstaart overduidelijk als inspiratiebron gediend. Net als Graaf Reinald op De Witte Pauwenburcht, brengt onze pauw er slechts zelden de nacht door. Hij slaapt liever hoog en droog in een boom.
Na het buitenseizoen gaan we verder met deze serie. We gaan het dan hebben over alle wilde vogels die Het Vogeleiland herbergt. Deze artikelen zijn mede tot stand gekomen dankzij de inbreng van de Deventer Vogelvrienden, dé Deventer vereniging voor liefhebbers van cultuurvogels. Meer weten? Kijk op www.gekleurdezanger.nl of neem contact op met je vragen en opmerkingen.
